🌾 पारंपरिक झुणका भाकरी – मराठी जेवणाची शान
झुणका भाकरी म्हणजे मराठी स्वयंपाकघरातील अस्सल आणि पारंपरिक चव. ग्रामीण महाराष्ट्रात हे जेवण साधेपणा, पौष्टिकता आणि चव यासाठी रोजच्या थाळीत प्रिय आहे. फक्त थोड्या साहित्याने तयार होणारा झुणका आणि सोबत गरमागरम भाकरी, कांदा, ताक आणि लोणचं मिळालं की जेवणाला एक वेगळाच आत्मा येतो.
या लेखात तुम्हाला झुणका कोरडा न होण्याची पद्धत, भाकरी मऊ कशी करायची आणि घरच्या घरी चविष्ट झुणका भाकरी बनवण्याच्या टिप्स मिळतील. शिवाय वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न, सर्व्हिंग आयडिया आणि तुमच्या स्वयंपाकघराला उपयोगी पडतील अशी खास निवडलेली affiliate प्रॉडक्ट्स याही ठिकाणी दिली आहेत. 🥘
🥣 साहित्य (Ingredients):
झुणका साठी:
- १ कप बेसन (≈ 100 ग्रॅम) – हरभऱ्याचं पीठ (Bengal Gram Flour)
- १ मध्यम कांदा – बारीक चिरलेला
- १–२ हिरव्या मिरच्या – बारीक चिरून (ऐच्छिक)
- २ टेबलस्पून तेल (≈ 30 मिली)
- १/२ टीस्पून मोहरी (Mustard Seeds)
- १/४ टीस्पून जिरे (Cumin Seeds)
- १/४ टीस्पून हळद (Turmeric Powder)
- चिमूटभर हिंग (Asafoetida) (ऐच्छिक)
- मीठ – चवीनुसार
- १/२ ते ३/४ कप पाणी (Consistency नुसार)
- २ टेबलस्पून बारीक चिरलेली कोथिंबीर – सजावटीसाठी
भाकरी साठी:
- २ कप ज्वारी किंवा बाजरी पीठ (≈ 250 ग्रॅम)
- १/२ टीस्पून मीठ
- गरम पाणी – मळण्यासाठी (आवश्यकतेनुसार)
कृती (Step-by-step):
-
तयारी (5 मिनिटे):
सर्व साहित्य मोजून ठेवा. कांदा आणि हिरव्या मिरच्या बारीक चिरा. बेसनात गुठळ्या राहू नयेत म्हणून चाळणीने एकदा-दोनदा चाळून घ्या.
-
फोडणी आणि कांदा परतणे (4–5 मिनिटे):
कढई गरम करून त्यात तेल घाला. मोहरी घालून तडतडू द्या, नंतर जिरे आणि चिमूटभर हिंग घाला. आता बारीक चिरलेला कांदा व हिरव्या मिरच्या घालून मध्यम आचेवर परता. कांदा हलका सोनेरी रंग येईपर्यंत (साधारण 4–5 मिनिटे) परतणे आवश्यक आहे.
-
बेसन घालून परतणे (5 मिनिटे):
कांदा परतल्यावर हळद टाका आणि लगेच बेसन घाला. सतत हलवत राहा जेणेकरून बेसन कच्चट लागणार नाही. साधारण 4–5 मिनिटे परता जोपर्यंत बेसनाचा नट्टी वास येईपर्यंत आणि रंग थोडासा बदलतो.
-
पाणी घालून शिजवणे (6–8 मिनिटे):
आता थोडं-थोडं पाणी घाला (सुरुवातीला ¼ कप) आणि लगेच जोरात ढवळा, म्हणजे गोठे (lumps) बसणार नाहीत. जर गुठळी दिसली तर लगेच चमच्याने दाबून गुळगुळीत करा. हळूहळू उरलेलं पाणी घाला आणि मिश्रण घट्टसर (semi-dry) होऊ द्या. नंतर झाकण ठेवा आणि मध्यम आचेवर 2–3 मिनिटं वाफवा. झाकण काढून पुन्हा ढवळून घ्या. झुणका कोरडा आणि crumbly दिसायला लागला आणि थोडंसं तेल बाजूला सुटू लागलं की तो तयार आहे.
-
फायनिशिंग आणि भाकरी बनवणे:
गॅस बंद केल्यानंतर वरून चिरलेली कोथिंबीर घालून नीट मिसळा. भाकरीसाठी – ज्वारी/बाजरीच्या पिठात गरम पाणी घालून मऊसर गोळा मारा. हाताला थोडं पाणी लावून लाटून घ्या आणि दोन्ही बाजूंनी शेकून गरमागरम भाकरी बनवा. झुणका आणि भाकरी सोबत सर्व्ह करा.
गॅस बंद केल्यानंतरच वरून ताजी चिरलेली कोथिंबीर घाला आणि हलक्या हाताने मिसळा. यामुळे चव आणि रंग दोन्ही सुंदर येतात.
भाकरीसाठी — ज्वारी किंवा बाजरी पीठात गरम पाणी (lukewarm नव्हे तर खूप गरम) घालून मऊसर गोळा मारा. गोळा मळताना हाताला थोडं तेल लावल्यास पीठ चिकटत नाही. भाकरी लाटताना हाताला किंवा पाटावर थोडं पीठ लावून गोलसर लाटा.
भाकरी तव्यावर दोन्ही बाजूंनी शेकताना सुरुवातीला हलक्या आचेवर, नंतर थोडी आच वाढवून फुलवण्याचा प्रयत्न करा. (👉 भाकरी बनवण्याच्या अधिक टिप्ससाठी झुणका-भाकरी रेसिपी पहा.)
झुणका-भाकरी गरमागरम सर्व्ह करा आणि वरून लिंबू पिळून खाल्ल्यास अजूनच स्वादिष्ट लागते.
🍽️ सर्व्हिंग आयडिया आणि स्टोरेज:
- सर्व्हिंग: झुणका-भाकरी गरमागरम खाल्ल्यास चवदार लागते. सोबत काकडीचे लोणचं, तिखट लोणचं, कांद्याचा पाटा किंवा साधं लिंबू ठेवले तरी जेवणाला अप्रतिम टवटवी येते.
- स्टोरेज: झुणका फ्रीजमध्ये 24 तासांपर्यंत सुरक्षित ठेवता येतो. जास्त वेळ ठेवल्यास कोरडा आणि चवहीन होतो.
- पुन्हा गरम करताना: झुणका कढईत घेऊन त्यात १–२ टेबलस्पून पाणी किंवा थोडं तेल घाला. मध्यम आचेवर झाकण ठेवून ३–४ मिनिटं परता, आणि अधूनमधून हलवा. त्यामुळे तो परत ताजा, मऊसर आणि चविष्ट लागतो.
- भाकरी: भाकरी लगेच गरम खाणं सर्वोत्तम. जर साठवायची असेल तर स्वच्छ कापडात गुंडाळून डब्यात ठेवा — त्यामुळे ती मऊ राहते.
टिप्स (Quick Tips):
- बेसन ठेवा ताजे आणि शक्यतो चाळून वापरा — यातून गुठळ्या कमी होतात.
- पाणी थोड्या थोड्या प्रमाणात घालून काटेकोरपणे ढवळा — याने lumps येणार नाहीत.
- बेसन व्यवस्थित शेकणे हे चवदार झुणका बनवण्याची गुरुकिल्ली आहे — बदल्यात नट्टी फ्लेवर येतो.
- पितृपक्ष/श्राद्धाचा विचार करायचा असेल तर तूप कमी ठेवा आणि जास्त तिखट/तेल टाळा.
❓ वाचकांचे प्रश्न (FAQ)
Q: झुणका कोरडा का होतो?
A: पाण्याचं प्रमाण कमी झाल्यास झुणका कोरडा पडतो. शिजताना झाकण ठेवून थोडं पाणी घाला आणि मधूनमधून हलवत राहा.
Q: झुणका किती वेळ टिकतो?
A: झुणका साधारण ८–१० तास बाहेर टिकतो. फ्रीजमध्ये ठेवला तर 24 तास सुरक्षित राहतो.
Q: झुणका दुसऱ्या दिवशी खाता येतो का?
A: हो, पण गरम करून खाल्ल्यास चव छान लागते. थोडं पाणी किंवा तेल घालून मध्यम आचेवर झाकण ठेवून परता.
Q: झुणका पातळ झाला तर काय करावे?
A: गॅसवर ठेवून सतत हलवत रहा. तो घट्ट होईपर्यंत आणखी २–३ मिनिटं शिजवा. इच्छित असल्यास थोडं बेसन घालून पुन्हा ढवळा.
Q: भाकरी लाटताना फुटते किंवा चिपकते तर काय करावे?
A: पीठ मळताना गरम पाणी नीट वापरा. गोळा मऊसर हवा. हाताला किंवा पाटावर ज्वारी/बाजरी पीठ लावून लाटल्यास भाकरी फुटत नाही.
Q: झुणक्यासोबत अजून काय खाऊ शकतो?
A: झुणका-भाकरीसोबत लोणचं, कांदा, लिंबू, ठेचा किंवा ताक दिल्यास जेवणाला पारंपरिक टच मिळतो.
🛒 झुणका‑भाकरीसाठी खास Affiliate Picks:
- ➡️ Prestige Cast Iron Fry Pan 250 mm – मजबूत कढई, झुणका‑भाकरीसाठी उत्तम
- ➡️ Auric A2 Desi Cow Ghee 1 kg – शुद्ध गायीचं तूप, चव वाढवण्यासाठी
- ➡️ Kasutam A2 Desi Cow Bilona Ghee 1 L – पारंपरिक Bilona, glass jar मध्ये
📌 निष्कर्ष
झुणका भाकरी ही पारंपरिक चव आणि पोषणमूल्यांनी भरलेली रेसिपी आहे. रोजच्या जेवणात झटपट व चविष्ट पर्याय शोधत असाल, तर नक्की करून बघा. अशाच पारंपरिक रेसिपीजसाठी Foody Bunny Recipe Index नक्की पाहा. 😊
⏩ रेसिपी आवडली का? मित्रमैत्रिणींशी शेअर करा:
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा